Balanceren tussen Courage en Care: omgaan met paradoxen bij de vernieuwing van lerarenopleidingen

Samenvatting

Maatschappelijke ontwikkelingen, onderwijskundige vernieuwingen en het lerarentekort leiden tot andere verwachtingen van scholen ten aanzien van de lerarenopleidingen. Veel opleidingsinstituten nemen daarom samen met scholen initiatieven om de opleidingsprogramma’s voor leraren te vernieuwen. Daarbij speelt niet alleen de vraag wát er veranderd moet worden, maar ook de vraag langs welke route die vernieuwing geïmplementeerd kan worden. In dit artikel wordt de veranderstrategie van zes vernieuwingsinitiatieven van Nederlandse lerarenopleidingen onder de loep genomen. Elke casus kent een eigen context en dynamiek, met als rode draad de zoektocht naar een passende balans tussen ‘courage’ en ‘care’. Bij ‘courage’ gaat het om een fundamentele verandering, waarbij in één keer een grote stap gezet wordt, los, naast of ter vervanging van het bestaande. Bij ‘care’ gaat het om de zorg voor het bestaande, waarbij binnen de kaders van de vigerende praktijk voorzichtige stappen worden gezet naar nieuwe aanpakken. De zes casussen laten zien dat bij vernieuwen via een ‘care’-aanpak bestaande tradities en opleidingskaders de ruimte voor vergaande veranderingen inperken, terwijl innovaties via een ‘courage’-aanpak vaak kleinschalig en geïsoleerd zijn, waardoor ze weinig invloed uitoefenen op de praktijk van de mainstream opleidingen. Vanuit een veranderkundig perspectief is hier sprake van een onvermijdelijke paradox die niet genegeerd kan worden. Het (h)erkennen en bespreekbaar maken ervan kan in de gegeven innovatiecontext spanningen kanaliseren, de continuïteit van innovatieproces bevorderen en bijdragen aan een passende balans tussen courage en care.