Grip op persoonsvorming:

Hoe bedachtzaamheid na actie aankomende leerkrachten kan voorbereiden op hun rol op het gebied van persoonsvorming

Samenvatting

Het lectoraat ‘De pedagogische opdracht’ doet aan de pabo’s van Inholland onderzoek naar persoonsvorming in het basisonderwijs. Dit onderzoek is erop gericht te ontdekken wat persoonsvorming inhoudt om vervolgens studenten aan de pabo beter te kunnen voorbereiden op hun toekomstige rol op dit gebied. Op het onderwerp ‘persoonsvorming’ is lastig grip te krijgen. Hoewel het volgens leerkrachten een belangrijke rol speelt in het onderwijs, geven deze zelfde leerkrachten uiteenlopende beschrijvingen van wat persoonsvorming precies inhoudt, en op welke momenten ze ermee bezig zijn (Elshout & Enthoven, 2020; Vreugdenhil, Kranenburg & Vos, 2010). Ook de theoretische discussie is niet eenduidig, omdat bij de vorming van een persoon allerlei ingewikkelde filosofische en psychologische vragen meespelen (Bos, 2013; Elshout & Enthoven, 2021; Volman & Jansen, 2020). In een eerder artikel hebben we een voorstel gedaan voor een manier van spreken over persoonsvorming die recht doet aan deze complexiteit en tegelijk bruikbaar is in de praktijk van het basisonderwijs (Elshout & Enthoven, 2021). We beschrijven daarin persoonsvorming als de vorming van het ‘zelf’. Het zelf definiëren we daarbij als ‘het uniek ervarende subject, dat continuïteit heeft over een langere periode en dat de basis vormt voor het handelen van de persoon.’ In dit artikel brengen we in kaart wat deze definitie van het zelf betekent voor persoonsvormig in het basisonderwijs en voor de manier waarop we aankomende leraren voorbereiden op hun rol op dat gebied.